Protocol medicijnvertrekking

Kinderen kunnen ziek worden. Hierbij is het soms nodig dat kinderen medicatie krijgen of dat er speciale medische handeliningen nodig zijn voor een kind. Als de BSO in gaat op het verzoek tot het verrichten van dergelijke handelingen moet men ook weten welke verantwoordelijkheden men neemt. Welke leidster is bevoegd en bekwaam om handelingen uit te voeren? Met het oog op de gezondheid van de kinderen is het van groot belang dat de leid(st)ers in dergelijke situaties zorgvuldig handelen. Daarnaast moet de BSO zich er van bewust zijn dat wanneer er fouten worden gemaakt of een vergissing wordt begaan, de BSO, maar ook de leid(st)er zelf, hiervoor strafrechtelijk en civielrechtelijk aansprakelijk gesteld kan worden!

Er zijn drie situaties te onderscheiden:
1. Het kind wordt ziek bij het Animatiehuis

2. Het verstrekken van geneesmiddelen op verzoek.

3. Medische handelingen.

Bij ziekte zal de BSO altijd contact op moeten nemen met de ouders om te
overleggen wat er moet gebeuren (is er iemand thuis om het kind op te halen en te verzorgen?). Als er sprake is van een mogelijke infectieziekte wordt de GGD-wijzer geraadpleegd. In deze landelijke richtlijnen staan adviezen ten aanzien van infectieziekten. De GGD-wijzer kunt u bij uw GGD opvragen of vinden op www.ggdnederland.nl. Het is daarom zeer belangrijk om, vooraf, het ziektebeleid met de ouders te bespreken, zodat zij weten waar zij aan toe zijn. Om de overdracht van ziektekiemen te beperken is het belangrijk om zo hygiënisch mogelijk te werken.

Het verstrekken van geneesmiddelen op verzoek:
Kinderen krijgen soms geneesmiddelen of andere middelen (bijvoorbeeld zelfzorgmiddelen) voorgeschreven die zij een aantal malen per dag moeten gebruiken, dus ook gedurende de tijd dat zij op de BSO zijn. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld:
• pufjes bij astma,
• antibiotica,
• zetpillen bij bijvoorbeeld toevallen.

Ouders vragen het kinderdagverblijf of de leid(st)er deze middelen aan hun kind willen
geven. In deze situatie hebben de ouders toestemming vooraf gegeven. Het is
belangrijk deze toestemming schriftelijk vast te leggen. Meestal gaat het namelijk niet
alleen om eenvoudige middelen, maar ook om middelen die, bij onjuist gebruik, tot schade van de gezondheid van het kind kunnen leiden.

Daarom is het belangrijk onder andere schriftelijk vast te leggen:
• Om welke geneesmiddelen het gaat.
• Hoe vaak geven.
• In welke hoeveelheden.
• Op welke manier de geneesmiddelen gebruikt moeten worden.
• De periode waarin de geneesmiddelen moeten worden verstrekt.
• De wijze van bewaren en opbergen.
• De wijze van controle op de vervaldatum.
(Zie hiervoor bijlage 1: “Overeenkomst gebruik geneesmiddelen”)
Door het zorgvuldig vastleggen van gegevens wordt duidelijk wat beide partijen van
elkaar kunnen verwachten. Wanneer het gaat om het verstrekken van geneesmiddelen gedurende een lange periode moet regelmatig met ouders overlegd worden over de ziekte en het daarbij behorende geneesmiddelgebruik op het kinderdagverblijf. Een goed moment om te overleggen is wanneer ouders een nieuwe voorraad geneesmiddelen komen brengen, en/of als er een nieuw geneesmiddel voorgeschreven is. Bespreek dan o.a. de volgende punten: reactie op medicijnen, reactietijd, manier van toedienen (hoe verloopt het, hoe kun je het handig aanpakken).

Voor praktische adviezen zie bijlage 3: “Overwegingen en aandachtspunten die belangrijk zijn bij het toedienen van geneesmiddelen op recept en zelfzorgmiddelen zonder recept.” Mocht de situatie zich voordoen dat een kind niet goed op een geneesmiddel reageert of dat er onverhoopt toch een fout gemaakt wordt bij de toediening van een geneesmiddel, bel dan direct met de huisarts of specialist in het ziekenhuis. En bel de ouders, zij zijn eindverantwoordelijk! Bel bij een ernstige situatie direct het landelijke alarmnummer 112. Zorg in alle gevallen dat u duidelijk alle relevante gegevens bij de hand hebt, zoals:

• naam,
• geboortedatum,
• adres,
• huisarts en/of specialist van het kind,
• het geneesmiddel dat is toegediend,
• welke reacties het kind vertoont
• (eventueel welke fout is gemaakt).

Medisch handelen:

• het geven van sondevoeding,
• het meten van de bloedsuikerspiegel bij suikerpatiënten d.m.v. een vingerprikje,
• het toedienen van een injectie.

Deze handelingen worden door de thuiszorg of de ouders zelf op het kinderdagverblijf uitgevoerd.

Voor de hierboven genoemde medische handelingen is er, binnen de wetgeving, een
aparte regeling gemaakt. De wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) regelt wie wat mag doen in de gezondheidszorg. De wet BIG is bedoeld voor beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg en geldt als zodanig niet voor personeel werkzaam in de kinderopvang.

Dat neemt niet weg dat in deze wet een aantal waarborgen worden afgegeven voor een goede uitoefening van de beroepspraktijk, aan de hand waarvan ook een aantal regels te geven zijn voor de BSO, als het gaat om in de wet BIG genoemde medische handelingen. Bepaalde medische handelingen – de zogenaamde voorbehouden handelingen – mogen alleen worden verricht door artsen. Anderen dan artsen mogen medische handelingen alleen verrichten in opdracht van een arts. De betreffende arts moet zich er dan van vergewissen dat degene die niet bevoegd is, wel de bekwaamheid bezit om die handelingen te verrichten.

Aansprakelijkheid

Indien Animatiehuis niet kan bewijzen dat een leid(st)er voor een bepaalde
handeling bekwaam is, voert de leid(st)er de medische handelingen niet uit! Een ieder die bij het verlenen van zorg schade of een aanmerkelijke kans op schade aan de gezondheid veroorzaakt, is civielrechtelijk en strafrechtelijk aansprakelijk! Om zeker te zijn dat de civielrechtelijke aansprakelijkheid gedekt is, is het raadzaam om, voordat er wordt overgegaan tot medisch handelen, contact op te nemen met de verzekeraar van Animatiehuis.

Het kan zijn dat bij de beroepsaansprakelijkheid de risico’s die zijn verbonden aan deze medische handelingen niet zijn meeverzekerd. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, omdat wanneer de verzekeraar van een en ander op de hoogte wordt gesteld deze risico’s meeverzekerd kunnen worden, eventueel tegen een hogere premie en onder bepaalde voorwaarden (bijvoorbeeld een aanwezige bekwaamheids-verklaring). Mocht ten gevolge van een medische handeling een calamiteit zich voordoen, bel dan direct met de huisarts of specialist in het ziekenhuis. En bel de ouders, zij zijn eindverantwoordelijk! Bel bij een ernstige situatie direct het landelijke alarmnummer 112. Zorg in alle gevallen dat u duidelijk alle relevante gegevens bij de hand hebt, zoals:

• naam,
• geboortedatum,
• adres,
• huisarts en/of specialist van het kind.

Geef verder door naar aanleiding van welke handeling de calamiteit zich heeft voorgedaan en welke verschijnselen bij het kind waarneembaar zijn.

Bijlage 1: ‘Overeenkomst gebruik geneesmiddelen’.

1. Hierbij geeft (naam ouder/verzorger):

……………………………………………………………………………………………

ouder/verzorger van (naam kind):

……………………………………………………………………………………………

toestemming om zijn/haar kind tijdens het verblijf bij het Animatiehuis het hierna genoemde geneesmiddel toe te dienen bij het hierboven genoemde kind.

Het geneesmiddel wordt toegediend conform het doktersvoorschrift – zie etiket

van de verpakking – dan wel het verzoek van de ouders (zelfzorgmedicatie).

2. Naam geneesmiddel:

……………………………………………………………………………………………

3. Het geneesmiddel wordt verstrekt op voorschrift van:

• naam en telefoonnummer behandelend arts:

………………………………………………………………………….……………

• naam en telefoonnummer apotheek:

……………………………………………………………….………………………

• op aanwijzing van ouder/verzorger zelf:

…………………………………………………………………….…………………

4. Beschrijving van de ziekte of aandoening waarvoor de toediening van het

geneesmiddel nodig is:

……………………………………………………………………………………………

5. Het geneesmiddel dient te worden verstrekt:

van (begindatum): ……………………………………………………………………

tot (einddatum): ……………………………………………………………………

6. Dosering: ……………………………………………………………………

7. Tijdstip:

Uur 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Bijzondere aanwijzingen: ……………………………………………………………

(bijvoorbeeld: zo nodig, tijdstip, uur voor/na de maaltijd, niet met melkproducten geven, zittend, op schoot, liggend, staand)

8. Wijze van toediening:

……………………………………………………………………………………………

(bijvoorbeeld: via mond, neus, oor, oog, huid, anaal, anders)

9. Het geneesmiddel zal worden toegediend door (naam leid(st)ers):

……………………………………………………………………………………………

10. Het geneesmiddel dient bewaard te worden op de volgende plaats:

……………………………………………………………………………………………

(koelkast of andere plaats)

11. Het geneesmiddel is houdbaar tot en met (houdbaarheidsdatum):

……………………………………………………………………………………………

12. Evaluatiedatum:

……………………………………………………………………………………………

Voor akkoord,

Naam ouder/verzorger: …………………..…………………………………….…

Plaats en datum: ……………………………………………………………

Handtekening ouder/verzorger: …………………………………………………………….

Namens Animatiehuis:

Naam eigenaar: ……………………………………………………………

Plaats en datum: ……………………………………………………………

Handtekening eigenaar: ……………………………………………………

Bijlage 2: Overwegingen en aandachtspunten die belangrijk zijn bij het toedienen van geneesmiddelen op recept en zelfzorgmiddelen zonder recept

• De geneesmiddelen moeten altijd in de originele verpakking aangeleverd en
• bewaard worden (nooit overdoen in een andere verpakking). Hierbij is van belang dat het een originele verpakking is van het middel, hierop is duidelijk aangegeven hoeveel, wanneer en op welke wijze de medicatie toegediend moet worden.

• Bewaar de originele bijsluiter van het geneesmiddel in het Animatiehuis. Werk
• niet met een kopie, want bijsluiters worden regelmatig aangepast. Lees goed de bijsluiter zodat je op de hoogte bent van eventuele bijwerkingen van het geneesmiddel. Bij twijfel het geneesmiddel nooit toedienen!

In het geval van zelfzorg medicatie dient de door de ouders verzochte wijze van toediening altijd overeen te komen met de tekst van de bijsluiter!

• Maak schriftelijke afspraken over wie het geneesmiddel zal toedienen. Alleen de
• daartoe aangewezen leid(st)er(s) kunnen de medicatie toedienen.

• Er dient een schriftelijke procedure aanwezig te zijn hoe gehandeld moet worden in geval van een calamiteit met een geneesmiddel, inclusief telefoonnummers wie in welk geval gewaarschuwd dient te worden.

• Verantwoordt het toedienen m.b.v. een aftekenlijst: degene die het middel toedient
• zet een paraaf. De lijsten worden bewaard in het dossier van het kind.

• Controleer de uiterste gebruiksdatum regelmatig. Overtollige en verlopen
• geneesmiddelen teruggeven aan de ouders. Schrijf op de geopende flessen – van bijvoorbeeld: hoestdrank, oogdruppels e.d. – de datum van opening, dit omdat de
• flessen na openen maar tijdelijk houdbaar zijn.

• Als er geneesmiddelen in de koelkast bewaard moeten worden, het middel alleen
• voor kortdurend gebruik uit de koelkast halen. De temperatuur dient bewaakt te worden m.b.v. een min.-max. thermometer. De temperatuur dient tussen de 2-7ºC te zijn. Deze dagelijks controleren. Indien een koelkast ontbreekt, kan en mag een dergelijk geneesmiddel nooit in een kinderdagverblijf worden toegediend, tenzij de ouders bereid zijn het geneesmiddel zelf te halen en te brengen. Zet het geneesmiddel in een afgesloten bak in de koelkast. Als de verpakking lekt, kan het niet in aanraking komen met levensmiddelen. Tevens is het van belang dat kinderen niet ongemerkt toegang tot de koelkast hebben.
• Vul wijzigingen (over dosering, tijdstip, etc.) in op de overeenkomst en pas de
• aftekenlijst en de evaluatiedatum aan.

• Laat de ouders een nieuw geneesmiddel altijd eerst thuis gebruiken.
• Laat een formulier ‘Overeenkomst gebruik geneesmiddelen’ volledig invullen en
• ondertekenen.